Φεστιβάλ Καννών: Βραβεία Γυναικείας Ερμηνείας 1977-83

Μετά απ' τις δεκάδες τις χρονιές 1946-59 , 1960-66 και 1967-76, φτάνουμε στο 77- 83. Το 77 το 78 και το 81 βραβεύτηκαν και πάλι από δυο ταινίες, γι'αυτό τα χρόνια είναι 7 ενώ οι ταινίες 10. Για το βραβείο β΄ γυναικείου ρόλου που δόθηκε απ' το 79 ως το 81 έγραψα στην αμέσως προηγούμενη ανάρτηση.

 1977 Shelley Duvall. 3 Women του Robert Altman. Μια μικρή και ντροπαλή κοπέλα (Σίσι Σπέισεκ) προσλαμβάνεται σε ένα σπα για ηλικιωμένους κι εκεί γνωρίζει τη Μίλι (Shelley Duvall), μια περίεργη γυναίκα που έχει ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας. Το περιβάλλον στο σπα είναι στείρο και σουρεαλιστικό, όλοι φαίνονται αδιάφοροι, οι συζητήσεις μοιάζουν περισσότερο με μονόλογους. Τη Μίλι την αγνοούν όλοι, αν και η ίδια επιμένει να λέει ότι είναι δημοφιλής. Το δωμάτιό της, τα ρούχα της, το αυτοκίνητό της, όλα είναι κίτρινα. Παράλληλα μια μυστηριώδης γυναίκα, η τρίτη γυναίκα ζωγραφίζει ενοχλητικές εικόνες σε πισίνες. Καθώς προχωράει η ταινία, η υπόθεση μπερδεύεται ακόμα περισσότερο. Εγώ πάντως προτιμώ το πρώτο μέρος για την αλλόκοτη ατμόσφαιρά.

1977 Monique Mercure. J.A. Martin photographe του Jean Beaudin. Αυτή την ταινία την είδα χωρίς υπότιτλους, είναι από το γαλλόφωνο Καναδά και δεν καταλάβαινα σχεδόν τίποτα. Ευτυχώς είχε λίγους διαλόγους. Το θέμα της είναι ένα ταξίδι που κάνει ο Φωτογράφος J.A. Martin με τη σύζυγό του στην καναδική επαρχία του 18ου αιώνα. Ο φωτογράφος είναι βυθισμένος στις σκέψεις του, σπάνια μιλάει, και η γυναίκα του θυμώνει μ'αυτό. Νομίζω ότι κάποια στιγμή καυγαδίζουν γι' αυτό ακριβώς το θέμα, κι αυτός της απαντάει ότι αυτή ασχολείται μόνο με τα (πέντε) παιδιά τους και με τίποτα άλλο. Στο ταξίδι συναντάνε διάφορους ανθρώπους, κάποιοι απ΄αυτούς είναι περίεργοι, δυστυχώς δεν κατάλαβα τι λέγανε, αλλά πιστεύω ότι θα μου άρεσαν οι διάλογοι, κρίμα να μη ξέρω γαλλικά (κι ακόμα λιγότερο ξέρω την καναδέζικη βερσιόν). Είναι όμως οι σιωπηλές στιγμές ανάμεσα στο ζευγάρι που μετράνε περισσότερο. Έτσι ελπίζω τουλάχιστον. Σίγουρα μια ενδιαφέρουσα ταινία.

 1978 Jill Clayburgh. An Unmarried Woman του Paul Mazursky. Η Έρικα μια ευκατάστατη νεοϋορκέζα ζει μια ευτυχισμένη ζωή με το χρηματιστή σύζυγό της και την κόρη τους, η ευτυχία της όμως δε θα κρατήσει για πολύ και σύντομα θα χρειαστεί να ψάξει για άλλον άντρα. Έχει και τρεις φίλες, όλες ευκατάστατες, η κάθε μια με άλλη φιλοσοφία ζωής· και οι τέσσερις βρίσκονται συχνά και συζητάνε για άντρες, για το σεξ και την πόλη ;-) Για να είμαι δίκαιη, αυτή ταινία είναι μάλλον πιο ενδιαφέρουσα από την γνωστότερή της σειρά, και ουσιαστικά δείχνει την πορεία της ηρωίδας από την ασφάλεια της συζυγικής ζωής στη χειραφέτηση και την ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και συμβιβασμού. Η Clayburgh μου άρεσε όπως παίζει, ειδικά οι εκφράσεις του προσώπου της είναι μερικές φορές τέλειες, όπως όταν μαθαίνει τα άσχημα νέα απ΄το σύζυγο. Μου άρεσε επίσης η ήρεμη ψυχολόγος της με την περίτεχνη μάλλινη ζακέτα.

1978 Isabelle Huppert. Violette Nozière του Claude Chabrol. Η ταινία αυτή βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Βιολέτ Νοζιέρ, που απασχόλησε την κοινή γνώμη της Γαλλίας για πολλά χρόνια. Η δεκαοχτάχρονη Βιολέτ ζει με τους μικροαστούς γονείς της, σ΄ένα καθώς πρέπει περιβάλλον. Κρυφά όμως συναντά μεγαλύτερούς της άντρες, αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι πόρνη ή απλά κάνει σεξ μαζί τους με σκοπό μεταξύ άλλων να τους κλέψει. Η ταινία δεν παίρνει θέση σχετικά με την υπόθεση της, πχ ποτέ δε μαθαίνουμε αν η Βιολέτ έλεγε ψέματα ή όχι για τη σχέση της με τον πατέρα της, φαίνεται όμως σαν να ήταν ο ασφυκτικός πουριτανισμός των γονιών της που την οδήγησαν στην αντικοινωνική συμπεριφορά. Την Ισαμπέλ Ιπέρ την έχω δει σε πολλές ταινίες, όπου σχεδόν πάντα είναι ψυχρή, αντιπαθητική και διεστραμμένη. Το ίδιο κι εδώ, μόνο που είναι πολύ νέα κι αν δεν είχα δει το όνομα της μπορεί και να μην την γνώριζα μ'αυτά τα παιδικά μαγουλάκια.

1979 Sally Field. Norma Rae του Martin Ritt. Η πρωταγωνίστρια είναι μια εργάτρια σε αμερικάνικη κωμόπολη του Νότου που ζει αμέριμνα με τους γονείς της και τα δυο παιδιά της, κι έχει σχέσεις με διάφορους άντρες. Η ζωή της αλλάζει όταν μια μέρα χτυπάει την πόρτα του σπιτιού της ένας συνδικαλιστής που έχει έρθει απ΄τη Νέα Υόρκη για να πείσει τους εργάτες της πόλης να συνδικαλιστούν κι αυτοί. Στην ταινία παρακολουθούμε τη χειραφέτηση της ηρωίδας μέσα από τον αγώνα της, και τη μετατροπή της από αθυρόστομη «γκόμενα» σε μαχήτρια για τα διακαιώματα των εργατών. Κάπως έτσι. Παράλληλα βλέπουμε την κοινωνία στην οποία ζει, που είναι συντηρητική, ρατσιστική, αντισημιτική, και τελικά καθυστερημένη απ' όλες τις απόψεις. Ωραία ταινία και ρεαλιστική, όλοι οι ηθοποιοί παίζουν καλά, αλλά η διάρκειά της με κούρασε.

1980 Anouk Aimée. Salto nel vuoto του Marco Bellocchio. Ένας δικαστής (Μισέλ Πικολί) ζει πολλά χρόνια με την αδερφή του η οποία έχει ψυχολογικά προβλήματα. Ενώ την αγαπά- είναι περίπλοκη η σχέση τους- δεν αντέχει να την βλέπει να υποφέρει, έτσι λέει τουλάχιστον, και προσπαθεί να βρει τρόπους να την ξεφορτωθεί έχοντας όμως ήσυχη τη συνείδηση του. Τον είχα πάρει από φόβο το Μπελόκιο μετά το δράμα με την ερωμένη του Μουσολίνι που αναγκάστηκα να δω, αλλά αυτή η ταινία είναι κατά κάποιο τρόπο πιο φίνα. Ο δικαστής συμβολίζει κάτι σαν την υποκρισία της ιταλικής μπουρζουαζίας. Η σκηνοθεσία είναι ωραία, ειδικά οι σκηνές όπου αόρατα παιδάκια βγαίνουν απ' τις κρυψώνες τους για να κάνουν σκανταλιές. Φυσικά οι φωνές και του Πικολί και της Anouk Aimée, είναι ντουμπλαρισμένες, και ενώ ο ντουμπλαριστής του Πικολί έκανε καλή δουλειά, η συνάδελφος του ήταν πολύ μέτρια .

1981 Isabelle Adjani. Quartet του James Ivory. Σ'αυτό το μελόδραμα που εκτυλίσσεται στο Παρίσι το 1926, μια νέα γυναίκα που ο άντρας της είναι φυλακή γίνεται προστατευόμενη ενός εκκεντρικού ζευγαριού Άγγλων, και τελικά ερωμένη του συζύγου με την ανοχή ή μάλλον συνεργασία της συζύγου του. Ένα από τα πράγματα που χαλάνε την ταινία είναι η πολύ κακές ερμηνείες όχι μόνο της Ατζανί αλλά και πολλών άλλων ηθοποιών πχ του Anthony Higgins, αλλά όπως είπαμε άβυσσος η ψυχή των κριτικών. Η Μάγκι Σμιθ είναι η μόνη που παίζει αξιοπρεπώς σ'αυτό το έργο.

1981 Isabelle Adjani. Possession του Andrzej Żuławski. Το 81 ήταν η χρονιά της Ατζανί, αφού βραβεύτηκε η ερμηνεία της και στις δυο ταινίες που συμμετείχε. Ο ρόλος της δαιμονισμένης δεν είναι και τόσο απαιτητικός, αλλά κι αυτή τη φορά η Ατζανί με απογοήτευσε. Η μόνη σκηνή όπου παίζει κάπως καλά είναι τότε που συνουσιάζεται με το τέρας, αλλά και σ'αυτή την περίπτωση διάολε το τέρας παίζει καλύτερα απ' αυτήν.

1982 Jadwiga Jankowska-Cieślak. Egymásra nézve του Károly Makk. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας δυο στρατιωτικοί ανακαλύπτουν το πτώμα μιας νεκρής γυναίκας στο χιόνι. Είναι το 1958 στην Ουγγαρία. Η Εύα είναι δημοσιογράφος που έχει πέσει σε δυσμένεια επειδή διαφωνεί με την πολιτική της (κομμουνιστικής) κυβέρνησης και κυρίως με την πρακτική της υποχρεωτικής ένταξης των αγροτών σε συνεταιρισμούς. Εκτός απ' αυτό είναι λεσβία που τότε ήταν παράνομο. Η ταινία περιγράφει την παθιασμένη σχέση της με μια συνάδελφο της τη Λίβια και την προσπάθεια της να γράψει την αλήθεια σ'αυτές τις δύσκολες εποχές για την ελευθερία του τύπου. Και η Γιανκόφσκα, και η Grażyna Szapołowska που παίζει τη σύντροφό της είναι γνωστές πολωνέζες ηθοποιοί και οι φωνές τους έχουν ντουμπλαριστεί στα ουγγαρέζικα -όχι και τόσο καλά μάλιστα. Η Σαποουόφσκα (Σαπολόφσκα) έχει παίξει σε πάρα πολλές πολωνικές ταινίες, όποιος έχει δει έστω και λίγο πολωνικό κινηματογράφο αποκλείεται να μην την έχει πετύχει κάπου- πάντα υποδύεται την αισθησιακή γυναίκα, είναι κάτι σαν σύμβολο του σεξ στη χώρα της. Η Γιανκόφσκα έχει ασυνήθιστο πρόσωπο και μελαγχολικό βλέμμα, και οι εκφράσεις που παίρνει είναι επίσης χαρακτηριστικές, αλλά ακόμα δεν καταλαβαίνω πως γίνεται να βραβεύσεις μια ηθοποιό που δεν ακούγεται η φωνή της.
Διάβασα ότι η ταινία έγινε καλτ για τις λεσβίες στην Πολωνία και πράγματι παρόλο που έχει γυριστεί από άντρες παρουσιάζει τη σχέση των γυναικών με ευαισθησία χωρίς να γίνεται ενοχλητικά αισθησιακή -όσο το επιτρέπει βέβαια η πληθωρική παρουσία της Λίβιας, που ο χαρακτήρας της δεν είναι τόσο καλά αναπτυγμένος είναι η αλήθεια. Εμένα η ταινία μου άρεσε. Διάβασα όμως ότι δεν άρεσε πολύ στις πολωνικές αρχές, γι'αυτό εμπόδισαν την διεθνή καριέρα της πρωταγωνίστριας.

1983 Hanna Schygulla. Storia di Piera του Marco Ferreri. Η Σίγκουλα είναι μια τρελή και σεξουαλικά αχαλίνωτη μητέρα και η ταινία εξερευνά την πολύπλοκη σχέση με την κόρη της την Πιέρα (Ιζαμπέλ Ιπέρ). Οι φωνές είναι κι εδώ ντουμπλαρισμένες και ειδικά της Ιπέρ ήταν πολύ ξενέρωτη. Δε φταίει όμως αυτό, η ταινία είναι γενικά για τα μπάζα, κι ενώ σπάει κάθε είδους σεξουαλικού ταμπού πχ. αιμομικτικές σχέσης με μάνα και πατέρα, παιδεραστία κτλ. ούτε σοκάρει ούτε προκαλεί κανένα άλλο συναίσθημα. Fast Forward.


Αυτή η δεκάδα είναι η αγαπημένη μου μέχρι τώρα, πολλές ταινίες είχαν ενδιαφέρον- εκτός βέβαια αν έπεσαν τόσο πολύ οι προσδοκίες μου που μένω ευχαριστημένη και με λιγότερα. Το 3 Women, το J.A. Martin photographe, το Salto nel vuoto, το Egymásra nézve μου άρεσαν αρκετά, ο Σαμπρόλ είναι πάντα καλός, και η Norma Rae και η Unmarried Woman είναι επίσης αξιοπρεπείς ταινίες. Η Δαιμονισμένη ξέρω ότι έχει αφήσει ιστορία στο σινεμά, αλλά εμένα δε με άγγιξε και δε φταίει μόνο η ερμηνεία της Ατζανί.


Για πρώτη φορά πρόσεξα καλύτερα το ντουμπλάρισμα και πραγματικά δεν καταλαβαίνω τη χρησιμότητά του. Παίρνεις δηλαδή μια ξένη ηθοποιό, την ζορίζεις να ανοίγει το στόμα της σα να μιλάει ξένη γλώσσα και τελικά εμείς ακούμε μια ξενέρωτη φωνή να κράζει εντελώς άτεχνα. Γιατί; Αλλά ενώ γενικά μισώ το ντουμπλάρισμα, μερικές φορές είναι καλύτερο απ' τη φωνή της ηθοποιού, ιδιαίτερα όταν μιλάει σε μια γλώσσα που δε ξέρει. Δε θέλω να γίνομαι κακιά, ξέρετε ποια εννοώ.


Το θέμα που κυριάρχησε στη δεκάδα είναι η τρέλα. Εκτός απ' τη δαιμονισμένη, ακόμα τρεις ηρωίδες έχουν σημαντικά ψυχιατρικά προβλήματα. Είναι κοινώς γνωστό ότι ο κινηματογράφος θέλει τις τρελές γυναίκες σεξουαλικά ελκυστικές για το θεατή, ενώ οι ψυχικά διαταραγμένοι αντρικοί χαρακτήρες είναι συνήθως αποκρουστικοί και επικίνδυνοι. Πολύ σκληρό, άδικο και ρατσιστικό και για τα δύο φύλα αλλά κυρίως για τους ανθρώπους με ψυχική ασθένεια. Αλλά ας επικεντρωθούμε στις γυναίκες. Έχουμε το συμπέρασμα ότι οι γυναίκες κάνουν σεξ κυρίως όταν τους έχει λασκάρει μια βίδα, και ότι έχει κανείς δικαίωμα να «εκμεταλλευτεί» έστω και σαν θεατής μια γυναίκα που δε μπορεί να πάρει αποφάσεις μόνη της. Φυσικά οι 3 γυναίκες είναι εξαίρεση, γιατί ενώ η σεξουαλική τους ζωή είναι λίγο άστατη, αυτό δε λειτουργεί στην οθόνη με τρόπο που να ερεθίζει το θεατή.


Κάτι άλλο αξιοπρόσεκτο είναι ότι σταδιακά οι σκηνές σεξ γίνονται πολύ τολμηρές, κι από τις 10 ηρωίδες, οι 6 συμμετέχουν σε πολύ «τολμηρές» σκηνές. Όσο παρακολουθούσα αυτές τις ταινίες με χρονολογική σειρά ήταν η πιο ενδιαφέρουσα αλλαγή. Δηλαδή ενώ το 50 φτάναμε μέχρι φιλί και με το ζόρι, σιγά σιγά το 60 οι σκηνές άρχισαν να γίνονται πιο ερωτικές, είχαμε τις πρώτες αθώες σκηνές στο κρεββάτι, μέχρι που τελικά έγινε απολύτως φυσικό να φαίνονται ακόμα και οργασμοί. Αν και αν θυμάμαι καλά στα επόμενα χρόνια οι πρωταγωνίστριες θα εμφανιστούν σε ακόμα πιο χαρντκορ καταστάσεις.


Το θέμα της νοικοκυράς που ασφυκτιά - το αγαπημένο θέμα της κατηγορίας υπάρχει κι εδώ, μερικές φορές με πιο ακραίες εκδηλώσεις.


Άλλα στατιστικά: Έχουμε 11 τέκνα για τις 10 ηρωίδες, από τα οποία το 5 ανήκουν στη γυναίκα του φωτογράφου. 2 ηρωίδες ανήκουν στην εργατική τάξη, 3 θα τις έλεγα μεσοαστές, και οι υπόλοιπες είναι ευκατάστατες. Μια μόνο πεθαίνει. Η μέση ηλικία είναι 34 χρόνια.

Φεστιβάλ Καννών: Βραβεία B΄ Γυναικείου Ρόλου 1979-1981

Το 79, το 80 και το 81, δώθηκαν στις Κάννες και βραβεία β΄ γυναικείου ρόλου, σε τέσσερις συνολικά ταινίες. Το βραβείο αυτό όμως σύντομα καταργήθηκε, ίσως επειδή σε ένα φεστιβάλ με 20 μόνο ταινίες είναι υπερβολή να βραβεύεις 2 γυναίκες + 2 άντρες ηθοποιούς. Πόσο μάλλον όταν δεν είναι όλες οι ταινίες «ταινίες ηθοποιών» και φυσικά πολλοί ηθοποιοί δεν παίζουν καλά και πολλές ταινίες είναι τόσο άθλιες που είναι δύσκολο να τις βραβεύσεις
.
Το 79 λοιπόν βραβεύτηκε η Eva Mattes για το Woyzeck του Χέρτσογκ. Εδώ ο Κίνσκι παίζει τον ταπεινό Βόιτσεκ που δέχεται τα μύρια μέχρι που κάποια στιγμή ξεσπάει. Το στιλ της ταινίας είναι θεατρικό με μεγάλους διαλόγους και μονολόγους κι έχει γυριστεί στην πανέμορφη πόλη Telč. Είναι αρκετά ωραία ταινία, ειδικά αν μπορέσει κανείς να καταλάβει τους διαλόγους. Πάντως η Μάτες δε μου άρεσε ιδιαίτερα. Για τον Κίνσκι έγραψαν ότι δεν ταιριάζει σε ρόλο καλοκάγαθου κορόιδου, και ότι μοιάζει με επικίνδυνο ψυχοπαθή, και κάτι τέτοιο ένιωσα κι εγώ, η αλήθεια είναι όμως ότι παίζει καλύτερα απ'όλους τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Και όσοι δεν τον χωνεύουν θα απολαύσουν τα πρώτα λεπτά της ταινίας.

Το 80 βραβεύτηκαν δυο ηθοποιοί: η Milena Dravic για τη γιουγκοσλάβικη κωμωδία Poseban tretman και η Carla Gravina για την La Terrazza. Η πρώτη ταινία περιγράφει την εκδρομή μιας ομάδας πρώην αλκοολικών σε ένα ζυθοποιείο μαζί με το γιατρό τους, με σκοπό να αποδείξουν ότι έχουν πλέον απεξαρτηθεί. Μέσα από αστείες καταστάσεις καταγγέλλεται η απολυταρχική συμπεριφορά του γιατρού και η υποκρισία του, αλλά και το φαινόμενο του αλκοολισμού. Ο γιατρός μάλλον συμβολίζει το κράτος. Η Milena Dravic παίζει έναν πολύ δευτερεύοντα και όχι και τόσο δύσκολο ρόλο.
 Η Terrazza του Ettore Scola είναι μια κομεντί που σατιρίζει τον ξεπεσμό του ιταλικού κινηματογράφου αλλά και των ιδεολογιών. Μια παρέα μεσήλικων διανοούμενων μαζεύεται σε ένα πάρτυ σε μια ταράτσα. Τα γεγονότα αυτής της βραδιάς περιγράφονται κάθε φορά από την οπτική γωνία 5 διαφορετικών αντρών και μετά από τα επεισόδια αυτής της νύχτας η ταινία ακολουθεί καθέναν από τους πέντε στη προσωπική και επαγγελματική του ζωή. Όλοι τους είναι κάπως επιτυχημένοι, άλλος στην τέχνη άλλος στην πολιτική, όμως οι καλές τους μέρες έχουν περάσει. Ο σεναριογράφος δεν έχει έμπνευση, ο κομμουνιστής έχει περιθωριοποιηθεί στο κόμμα, ο τηλεοπτικός παραγωγός βλέπει την τηλεόραση να ξεπέφτει και χάνει κι αυτός την επιρροή που είχε παλιά. Αντίθετα οι γυναίκες τους είναι χειραφετημένες επαγγελματίες, μάλιστα πιο επιτυχημένες και το κυριότερο έχουν περισσότερη ενέργεια απ΄ αυτούς. Ο κόσμος αλλάζει λοιπόν προς το χειρότερο (;) κι αυτοί έχουν μείνει πίσω. Στην ταινία παίζουν σημαντικοί Ιταλοί ηθοποιοί και νομίζω ότι όλοι παίζουν καλά το ίδιο και η Γκραβινα. Η ίδια η ταινία τώρα ίσως δεν είναι τόσο αστεία όσο θα περίμενα και φυσικά κάποια κομμάτια είναι πιο ενδιαφέροντα άλλα λιγότερο. Τα αγαπημένα μου είναι μάλλον προς το τέλος (ο παραγωγός και ο κομμουνιστής).

Το 81 βραβεύτηκε η Yelena Solovey (Елена Соловей) - το όνομα της γράφεται με χιλιάδες τρόπους στα λατινικά- για τη λιθουανική ταινία Faktas, που δυστυχώς δεν την βρήκα με υπότιτλους και δεν άντεξα να την δω έτσι σκέτη.

Γιατί η ταινία Ovsyanki είναι μια σιχαμερή μισογύνικη διαστροφή

Δε θέλω να γράφω για τις ταινίες που σιχαίνομαι, το θεωρώ χάσιμο χρόνου, το θέμα με το Ovsyanki είναι ότι δεν έχω βρει πουθενά να συζητιέται το πόσο προσβλητικό είναι για τις γυναίκες. Αυτοί που αγαπούν τον κινηματογράφο ενδιαφέρονται περισσότερο για σκηνοθεσία φωτογραφία κτλ, που όντως είναι ωραία σ' αυτήν την ταινία, και οι φεμινίστριες ασχολούνται περισσότερο με τον μέινστριμ κινηματογράφο, που κι αυτό το καταλαβαίνω γιατί αυτό το είδος επηρεάζει πολύ περισσότερο την κοινωνία.

Λοιπόν αρχίζουμε με ένα έθιμο ενός υποτιθέμενου λαού που έχει σχεδόν αφομοιωθεί από τη ρώσικη κοινωνία, και είναι να λούζεις το σώμα της νεκρής με αλκοόλ και κολλάς στις τρίχες του εφηβαίου της κορδελίτσες (!) Φυσικά ούτε ο λαός, ούτε το έθιμο αυτό υπάρχουν, είναι δημιουργήματα του συγγραφέα που ταιριάζουν περισσότερο σε ταινία πορνό. Συνεχίζουμε με το δεύτερο νεκρικό έθιμο, να μιλάς με το διπλανό σου γιατί άλλο, για τις «προσωπικές στιγμές» που είχες με το μακαρίτη. Κι εδώ αρχίζει το πιο ενοχλητικό κομμάτι, γιατί ο πρωταγωνιστής διηγείται ότι η γυναίκα του η Τάνια (είκοσι και χρόνια μικρότερη) τον παντρεύτηκε όχι από έρωτα αλλά από ανάγκη και στην πραγματικότητα ήταν ερωτευμένη με το συνομιλητή του. Μάλιστα αυτός είχε ιδιαίτερα βίτσια στο σεξ, που η Τάνια τα ικανοποιούσε πειθήνια χωρίς η ίδια να παίρνει πρωτοβουλίες. Δε ξέρω σε πόσους φαίνεται ωραίο να κάνεις σεξ χωρίς να το γουστάρεις και με κάποιον που δεν αγαπάς, κι από πάνω να πρέπει να ικανοποιείς τις περίεργες φαντασιώσεις του. Εμένα προσωπικά μου φαίνεται εμετικό. 

Κι αν αυτή η συζήτηση είχε γίνει ξέρω γω σε ταινία του Ταραντίνο θα έλεγα ότι παρουσιάζει και ίσως ειρωνεύεται τη νοοτροπία των μάτσο, την υποκριτική κοινωνία κτλ. Αλά όχι. Οι «Σιωπηλές ψυχές» είναι μια λυρική ταινία για την αγάπη, τη μοίρα, την απώλεια, για τους πολιτισμούς που χάνονται. Πουθενά δεν υπάρχει ίχνος αποστροφής για τον πρωταγωνιστή.

Και διάολε τι είναι αυτό που παίρνει η Τάνια μετά από χρόνια βιασμών (γιατί πως αλλιώς να περιγράψεις τη σχέση της με το σύζυγο); Ακόμα και μετά το θάνατό της, η θλιβερή σεξουαλική της ζωή γίνονται αντικείμενο συζήτησης μεταξύ αντρών, και το νεκρό σώμα της γίνεται αφορμή για να ερεθιστεί ο θεατής.

Για το σκηνοθέτη η γυναίκα είναι μια πόρνη, το σώμα της είναι ένα ποτάμι πάνω στο οποίο πλέει ο άντρας. Είναι ένα ακόμα αντικείμενο. Δεν είναι άνθρωπος.

Φεστιβάλ Καννών: Βραβεία Γυναικείας Ερμηνείας 1967-1976

Σε προηγούμενες αναρτήσεις είχα γράψει για τις ταινίες που κέρδισαν στις Κάννες το βραβείο γυναικείας ερμηνείας το 1960-66 και το 1946-59, από δέκα ταινίες κάθε φορά. Δυστυχώς αυτή τη φορά δε βρήκα πουθενά 2 απ΄τις επόμενες 10 ταινίες, δηλαδή το «Les Violons du Bal» (1974) και το «Déryné, Hol Van?» (1976). Αν τις δω θα συμπληρώσω την ανάρτηση. Το 68 όπως είναι γνωστό το φεστιβάλ δεν πραγματοποιήθηκε.

1967 Pia Degermark. Elvira Madigan του Bo Widerberg. Η απόλυτη ρομαντική ταινία που περιγράφει τις τελευταίες μέρες της ζωής ενός παράνομου ζευγαριού στη Σουηδία του 19ου αιώνα. Η Ελβίρα Μάντιγκαν αρτίστα του τσίρκου και ο αγαπημένος της- λιποτάκτης αξιωματικός αγκαλιάζονται, φιλιούνται, κάνουν πικνίκ στο γρασίδι, κυνηγάνε πεταλούδες και τρώνε φρούτα του δάσους, ενώ κατάξανθα σκανδιναβάκια παίζουν αμέριμνα και πουλάκια κελαηδάνε. Μια φιλοσοφία «ανακάλυψε τον εαυτό σου» και «κάνε έρωτα όχι πόλεμο» διακατέχει την ταινία αυτή. Η Ντέγκερμαρκ επιλέχθηκε για τα μεγάλα γαλανά της μάτια αλλά τελικά δεν κατάφερε να ορθοποδίσει σαν ηθοποιός.

1969 Vanessa Redgrave. Isadora του Karel Reisz. Μετά από τρία χρόνια η Ρέντγκρέιβ κερδίζει πάλι το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στις Κάννες και πάλι σε ταινία του Reisz. Εδώ έχουμε τη βιογραφία της διάσημης χορεύτριας Isadora Duncan. Η ταινία παρουσιάζει την Ντάνκαν σαν ένα άτομο αυθόρμητο και παθιασμένο αλλά και επιφανειακό. Γίνεται η ερωμένη ενός πάμπλουτου επιχειρηματία , ύστερα γίνεται πολίτης της Σοβιετικής Ένωσης και ένθερμη υποστηρίκτρια του κομμουνισμού, και τελικά καταλήγει να κυνηγάει νεαρούς σε θέρετρα της Γαλλίας. Δυστυχώς δε βρήκα την ολοκληρωμένη βερσιόν των 168 λεπτών, η βερσιόν που βρήκα επικεντρωνόταν στις πικάντικες λεπτομέρειες της ζωής της. Υποθέτω το βραβείο το πήρε η ταινία γιατί παρουσιάζει ένα είδος ελεύθερης και ανυπότακτης γυναίκας και γιατί όχι κομμουνίστριας που τα βάζει με τον συντηρητισμό των ΗΠΑ.

1970 Ottavia Piccolo. Metello του Mauro Bolognini. Ο Μετέλλο είναι ένας εργάτης στη Φλωρεντία στο τέλος του δέκατου ένατου αιώνα που αγωνίζεται για τα δικαιώματα της τάξης του και παράλληλα γνωρίζει διάφορες όμορφες γυναίκες. Η Ερσίλια είναι η αγνή κόρη σκοτωμένου εργάτη που τον παντρεύεται. Κάποια στιγμή της λέει ότι αυτή φταίει που την κερατώνει επειδή δεν αντέχει τη ζωή με μια τόσο τέλεια γυναίκα. Δε ξέρουμε αν έχει δίκιο γιατί ο χαρακτήρας της δεν αναπτύσσεται καθόλου, πάντως στο τέλος το ζευγάρι ενώνεται ξανά και σώζεται χάρη στην ευγενική προσφορά της Βιόλας της (πλούσιας) πρώτης ερωτικής συντρόφου του πρωταγωνιστή.

1971 Kitty Winn. The Panic in Needle Park του Jerry Schatzberg. Η γλυκύτατη Χέλεν γνωρίζει ένα βαποράκι (Al Pacino) και μυείται στον κόσμο της ηρωίνης και του (όχι πολύ σοβαρού) εγκλήματος. Η ταινία μου άρεσε αρκετά, στις μισές σκηνές υπάρχει σύριγγα, ενώ μουσική μελοδραματισμοί κτλ απουσιάζουν. Ο Πατσίνο πάντως έπαιζε καλύτερα από την Kitty Winn, που είναι κάπως υποτονική.

1972 Susannah York. Images του Robert Altman. Εδώ έχουμε μια σέξυ πλούσια παραμελημένη νοικοκυρά που πάσχει από σπάνιο συνδυασμό ψυχιατρικών προβλημάτων. Το ξεχωριστό σ'αυτή είναι ότι έχει επίγνωση της τρέλας της, δηλαδή συνήθως αναγνωρίζει τις ψευδαισθήσεις της (ψευδοψευδαισθήσεις;) και έχει μάθει να τις αγνοεί ή τουλάχιστον προσπαθεί να τις ξεφορτωθεί. Δεν είναι και άσχημο για θρίλερ.

1973 Joanne Woodward. The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds του Paul Newman. Μια χήρα νοικοκυρά μητέρα δυο έφηβων κοριτσιών ζει σε μια βαρετή αμερικανική κωμόπολη. Η Μπέτυ νιώθει ότι τα όνειρα της δεν πραγματοποιήθηκαν και δεν ανταποκρίνεται στα καθήκοντα της: το σπίτι της είναι ακατάστατο και δε φέρεται πολύ καλά στις κόρες της. Το λύκειο (college) παίζει σημαντικό ρόλο στο έργο· η Μπέτυ θυμάται συνέχεια περιστατικά από τη μαθητική της ζωή (τα κλασικά: χόρευα, ήμουν όμορφη, με γούσταρε ο τάδε), και συναντά τυχαία παλιούς συμμαθητές, από τις κόρες της η μεγαλύτερη είναι δημοφιλής μαζορέτα ενώ η μικρή δεν έχει φίλους και ασχολείται με την επιστήμη. Δεν καταλαβαίνω την εμμονή των Αμερικάνων με το σχολείο τους. ειδικά σε ταινίες με απογοητευμένες νοικοκυρές η μαθητική ζωή φαίνεται να είναι η ομορφότερη και σημαντικότερη περίοδος της ζωής τους, και μετά την αποφοίτηση ακολουθεί γάμος, αποτυχία του γάμου κι η μισή ζωή της νοικοκυροσύνης. Πάντως αυτή η ταινία είναι αρκετά ενδιαφέρουσα με την έννοια ότι η Μπέτυ είναι σχετικά αντιπαθητική και όχι ιδαίτερα καθως πρέπει, δηλαδή έχει κάτι αληθινό.

1975 Valerie Perrine. Lenny του Bob Fosse. Βιογραφία του κωμικού Λέννυ Μπρους που αντιμετώπισε τον πουριτανισμό της αμερικανικής κοινωνίας αλλά και της δικαιοσύνης για τα ξεδιάντροπα λόγια που ξεστόμιζε «δημόσια» στα σόου του και που πραγματικά σήμερα μοιάζουν εντελώς άκακα. Ο Μπρους ξεκίνησε την καριέρα του με ανώδυνα και χιλιοειπωμένα αστεία, αλλά στη συνέχεια ενόχλησε πολλούς όταν άρχισε να μιλάει για πολιτικά θέματα. Παράλληλα με την εξιστόριση της ζωής του, βλέπουμε συνεντεύξεις των κοντινών του ανθρώπων και αποσπάσματα από τα σόου του. Η Perrine είναι η στριπτιτζού σύζυγός του και παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του στο πρώτο μέρος της ταινίας, αλλά στο δεύτερο μισό ο χαρακτήρας της χάνεται. Τα ναρκωτικά και οι καταχρήσεις κάνουν την παρουσία τους κι εδώ, και κάποια στιγμή γίνεται αναφορά στην ταινία «I'll cry tomorrow»! Παρόλο που δε με εντυπωσίασε ούτε η ταινία ούτε και το χιούμορ του Μπρους, και οι ριζοσπαστικές ιδέες του μοιάζουν ξεπερασμένες, πιστεύω ότι είναι μια καλή ευκαιρία να θυμηθούμε το παρελθόν (;) των ΗΠΑ, που όπως και να το κάνουμε είναι η βάση του σύγχρονου πολιτισμού (μας).

1976 Dominique Sanda. L'Eredità Ferramonti του Mauro Bolognini. Η δολοπλόκα Ιρένε φέρνει τα πάνω κάτω στην οικογένεια Φερραμόντι σ'αυτό το δράμα εποχής που εκτυλίσσεται στη Ρώμη στο τέλος του δέκατου ένατου αιώνα. Η Dominique Sanda έχει συνεχώς ένα βλέμμα «είμαι ύπουλη οχιά» και μου θυμίζει (με το συμπάθιο) τη Ξένια απ' τη «Ζωή της Άλλης» + μπόλικο γυμνό. Τι να πω μυστήριο η ψυχή των κριτικών..

Αυτή η οκτάδα είναι η χειρότερη μέχρι τώρα, με τις σαπουνόπερες εποχής του Μπολονίνι να ξεχωρίζουν. Η Ελβίρα Μάντιγκαν ήταν αρκετά καλή αν και το γεγονός ότι ο φόνος μιας εικοσάχρονης από τον αρκετά μεγαλύτερο σε ηλικία εραστή της έγινε ιστορία αγάπης είναι λίγο απογοητευτικό.  The Panic in Needle Park είναι μάλλον η ταινία που μου άρεσε περισσότερο.
Μου κάνει εντύπωση ότι η πλειοψηφία των 30 αυτών πρώτων ταινιών είναι αγγλόφωνες. Εκτός απ' αυτές υπάρχουν μόνο ιταλικές, γαλλικές και σκανδιναβικές, και μόνο δυο από την ανατολική Ευρώπη, και καμία εκτός Ευρώπης και ΗΠΑ! Κάτι άλλο που συνεχίζει να με εκπλήσσει είναι η επιμονή του θέματος της ανικανοποίητης νοικοκυράς. Άλλη μεγάλη μου απορία είναι πως βραβεύονται για την ερμηνεία τους ηθοποιοί που η φωνή τους έχει ντουμπλαριστεί..
Από τις 8 ταινίες που είδα σε πέντε η ηρωίδα μας εμφανίζεται γυμνή και έχουμε πιο τολμηρές ερωτικές σκηνές. Αυτή είναι και η σημαντικότερη διαφορά με τις προηγούμενες βραβευμένες ταινίες. Τα θέματα όμως δεν αλλάζουν πολύ, έχουμε νοικοκυρές, κατάχρηση ουσιών, μοιραίες γυναίκες, πιστές συζύγους... Περιμένω τις υπόλοιπες δυο ταινίες για περισσότερα συμπεράσματα ;-)